H άτυπη φροντίδα και oi νεαροί φροντιστές

Η άτυπη φροντίδα, δηλαδή η φροντίδα που προσφέρουν οι άτυποι φροντιστές, απαρτίζει ένα σημαντικό μερίδιο της συνολικής μακροχρόνιας φροντίδας στις Ευρωπαϊκές χώρες. Διάφορες εκτιμήσεις υπολογίζουν ότι το ποσοστό αυτό, το οποίο φτάνει και μέχρι το 80% της συνολικής μακροχρόνιας φροντίδας, παρέχεται από άτυπους φροντιστές. Επίσης, διαθέσιμες εκτιμήσεις υπολογίζουν ότι το ποσοστό των άτυπων φροντιστών φτάνει ως και το 25% του γενικού πληθυσμού.
Αν και επίσημα στατιστικά στοιχεία για το ποσοστό των άτυπων φροντιστών στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ο οργανισμός Eurofound (EQLS 2016) υπολογίζει ότι το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 34%.
Στην Ελλάδα, επίσης, δεν υπάρχει νομοθεσία που αφορά αποκλειστικά τους άτυπους φροντιστές. Όμως, ο πρώτος νόμος που ψηφίστηκε στην Ελλάδα για την ισορροπία μεταξύ εργασιακής και κοινωνικής ζωής (Ν.1843/19849) περιέχει έναν έμμεσο ορισμό των άτυπων φροντιστών σε σχέση με τις κατηγορίες ατόμου που φροντίζουν.

Μια ομάδα φροντιστών που δεν αναφέρεται συχνά είναι τα παιδιά, έφηβοι και νεαροί ενήλικες, οι οποίοι έχουν υποχρεώσεις φροντίδας προς τους γονείς τους ή άλλα μέλη της οικογένειας. Άτυποι νεαροί φροντιστές είναι ο όρος που χαρακτηρίζει αυτούς τους νέους
ανθρώπους, κάτω των 25, που παρέχουν ουσιαστική φροντίδα σε μέλος της οικογένειάς τους που πάσχει από μακροχρόνια ασθένεια, αναπηρία, ψυχική νόσο, κατάχρηση ουσιών ή προβλήματα που σχετίζονται με την Τρίτη ηλικία.
Οι υποχρεώσεις τους περιλαμβάνουν οικιακές εργασίες και προσωπική φροντίδα καθώς και άλλες μορφές βοήθειας που στην πραγματικότητα είναι καθήκοντα που αφορούν ενήλικες επαγγελματίες φροντίδας.
Οι κοινωνικό-δημογραφικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί τις τελευταίες δεκαετίες έχουν σαν αποτέλεσμα ότι έχουν αυξηθεί οι νεαροί φροντιστές εξαιτίας της αύξησης των διαζυγίων, των μονογονεϊκών οικογενειών και επίσης της μετανάστευσης και την αδυναμία των μεταναστών να επικοινωνήσουν στη γλώσσα της χώρας μετοίκησής τους.
Αυτή η κατηγορία φροντιστών υπάρχει σε όλες τις χώρες. Οι νεαροί φροντιστές αναλαμβάνουν μια γκάμα φροντίδας που αφορούν οικιακές
εργασίες, την παροχή προσωπικής φροντίδας (φάρμακα, σίτιση, βοήθεια στην μετακίνηση), ψυχολογική υποστήριξη καθώς επίσης και πιο προσωπική φροντίδα όπως βοήθεια στην τουαλέτα, το μπάνιο και το ντύσιμο και την φροντίδα των μικρότερων αδερφιών.
Οι νεαροί φροντιστές, οι οικογένειές τους καθώς και οι κοινωνικές υπηρεσίες δεν δέχονται πάντα αυτό τον ορισμό γιατί πιστεύουν ότι στιγματίζει. Επίσης, σε πολλές οικογένειες η παροχή φροντίδας στα αδύναμα μέλη αντιμετωπίζεται ως ένα φυσικό καθήκον και δεν μπορούν να νοήσουν τον φροντιστή σαν να ανήκει σε μια ειδική ομάδα. Έρευνες έχουν καταδείξει ότι οι άτυποι νεαροί φροντιστές έχουν τον ίδιο ρόλο σε όλες τις χώρες ανά τον κόσμο αλλά σε κάθε περίπτωση αυτός ο ρόλος θα έχει διαφορετικές εκφάνσεις ανάλογα με τους εκάστοτε τοπικούς παράγοντες. Αν και η παροχή φροντίδας από νεαρούς φροντιστές δεν είναι κατ’ανάγκην μια μόνο αρνητική εμπειρία. Η παροχή φροντίδας μπορεί να συμβάλει σε μεγαλύτερη ωριμότητα και φιλευσπλαχνία. Παρόλα αυτά, τα ενδεχόμενα αρνητικά που έχουν τονιστεί
είναι στους τομείς της εκπαίδευσης, της κοινωνικής ζωής και της ψυχικής και σωματικής υγείας. Υπάρχει επίσης μεγάλη πιθανότητα να γίνει αντιστροφή των ρόλων του γονέα και του παιδιού.
Δεν έχουν όλες οι χώρες την ίδια αντιμετώπιση αυτού του θέματος. Κάποιες χώρες προσφέρουν κοινωνική υποστήριξη στους ανήλικους και νεαρούς φροντιστές και τα δικαιώματά τους καλύπτονται από ειδικές νομοθεσίες ενώ σε άλλες οι άτυποι φροντιστές έχουν αναγνωριστεί ως μια ειδική ομάδα πολύ πρόσφατα.

Η ΕΠΙΟΝΗ συμμετέχει σε δυο προγράμματα με θέμα τους Νεαρούς Φροντιστές, ΕΕ Erasmus+ και ΕΕ Erasmus+ Youth, τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη. Share4Carers Πρόγραμμα ανταλλαγής καλών πρακτικών για την υποστήριξη παιδιών με γονείς με ψυχική νόσο. Στο πλαίσιο αυτού το προγράμματος διοργανώθηκε Webinar (διαδικτυακό σεμινάριο) το οποίο μπορείτε να παρακολουθήσετε
παρακάτω

Το τρέχον πρόγραμμα SESYCARE αφορά ανταλλαγής καλών πρακτικών φορέων στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Τουρκία, την Ολλανδία για την υποστήριξη νέων φροντιστών σε δεξιότητες κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος έχει προγραμματιστεί Webinar στις 18.12.2020 στις 14:00.

Αριάδνη Ντίνου,

Υπεύθυνη Επικοινωνίας